Dijkversterking
Het waterschap weet op hoofdlijnen hoe we de dijk tussen Tiel en Waardenburg) willen versterken. Dit is door het dagelijks bestuur van het waterschap vastgelegd met de ‘voorkeursvariant’. De voorkeursvariant bestaat uit een combinatie van versterking met grond binnen- en buitendijks en van constructies (zoals damwanden).
Per dijkvak (stukje van de dijk) is een keuze gemaakt tussen versterking met grond aan de landzijde, een versterking met grond aan de rivierzijde of een ruimtebesparende oplossing. Bij het maken van een keuze voor een van deze oplossingen is rekening gehouden met onder andere woningen, bedrijven, cultuurhistorie, archeologie en natuur.
Geschiedenis
Het gebied tussen Tiel en Waardenburg was arm en men deed alles om aan de kost te komen.
Na de ruilverkaveling zijn de boeren met (melk)vee bedrijven de ruilverkaveling in gegaan en is de fruitteelt veranderd in grote boomgaarden met laagstamfruit . De hoogstamboomgaarden zijn gerooid vanwege hun lage opbrengsten en het vele werk wat daarmee samenhangt. Inmiddels spreekt men van agrarische industrie. Er zijn vele oorlogen uitgevochten in dit gebied, niet alleen in de tweede wereldoorlog speelde de Waal een belangrijke rol, maar ook in de 80 jarige oorlog tussen Spanje en Nederland (zie tekening uit 1573). De laatste “oorlog ”speelde zich af in de jaren 90 toen het slopen van dijkbuurten leidde tot verzet tegen de dijkversterkingsplannen. In Opijnen Boveneind verdwenen er elf dijkhuizen. De boerderijen aan de Zandstraat verloren veel grond en liggen nu op het smalste gedeelte tussen de Zandstraat en de dijk.
Op een oude ansichtkaart van omstreeks 1910 is een deel van de boerderijen van Opijnen Boveneind zichtbaar. De Zandstraat was destijds nog een onverharde weg met groene bermen en aan weerszijden sloten. De boerderijen waren bereikbaar via dammen en bruggetjes. Hoewel er sindsdien wel het een en ander is veranderd is het gebouwenensemble vanaf de Zandstraat gezien nog altijd goed herkenbaar.
De Zandstraat omstreeks 1910. (Bron: Opijnen in oude ansichten, deel 1)
De dijkverzwaring van 1996 bracht grote wijzigingen met zich mee. De dijk werd verbreed en verhoogd, waartoe alle dijkbebouwing achter het ensemble moest worden afgebroken.
De beeldbepalende zwarte populier achter Zandstraat 60 bleef gespaard en kwam als gevolg van de dijkverbreding aan de voet van de dijk te staan. Ter aankleding van het landschap werden langs de voet van de dijk enkele notenbomen geplant die inmiddels al weer een respectabele omvang hebben.
Actueel
Op dit moment is de verkenning naar dijkversterking in het gebied tussen Tiel en Waardenburg langs de Waal afgerond.
Kenmerkend voor het dijktraject tussen Tiel en Waardenburg (19,5 km) is de relatief veel bebouwing en hoge landschappelijke, cultuurhistorische en archeologische waarden aan de binnenkant van de dijk (landzijde), en beschermde natuurwaarden aan de buitenkant van de dijk (rivierzijde).
De bewoners van Opijnen Boveneind hebben een netwerk van ter zake deskundige personen en organisaties opgebouwd en daarbij drie belangrijke opdrachten verstrekt.
a. Wij hebben het Gelders Genootschap gevraagd een Cultuurhistorische Waardestelling op te stellen van onze vier beeldbepalende boerderijen, verder te noemen het Ensemble Zandstraat 58-60-61-114 Opijnen (Boveneind). De waardestelling is inmiddels afgerond.
b. Wij verzochten mevrouw Suzan Jurgens, historisch geograaf en hooibergdeskundige, vanuit haarexpertise, de natuur- en cultuurhistorische waarden van met name de percelen Zandstraat 60-61 te beschrijven. Haar taxatie/aanbevelingen zijn beschikbaar.
c. Wij hebben Blom Ecologie, een onafhankelijk ecologisch adviesbureau gespecialiseerd in ecologische vraagstukken, gevraagd een ecologische verkenning uit te voeren naar de ecologische waarden rond het dijkvak 28. Dit rapport is inmiddels afgerond.
Op grond van de uitkomst van bovenstaande onderzoeken zijn wij van mening dat wij onze argumenten voor een niet binnendijkse verzwaring afdoende hebben onderbouwd. Wij het Waterschap, derhalve dringend de concept plannen aan te passen. Daarbij lijkt het ons een taak van het Waterschap om verder ecologisch onderzoek te doen naar de buitendijkse strook ooibos, zoals de heer Blom voorstelt.